Postępowanie przygotowawcze

Postępowanie przygotowawcze kompleksowo

Postępowanie przygotowawcze jest to pierwszy etap w procesie karnym. Prowadzi go prokurator lub policja w zależności od stopnia trudności sprawy, decyzje w tym zakresie podejmuje prokurator. Postępowanie może również być prowadzone przez prokuratora i policję.

Celem postępowania przygotowawczego jest ustalenie przede wszystkim czy został popełniony czyn zabroniony. Wszystkie działania prokuratora lub policji mają na celu wykazanie, że popełniony czyn wypełnia znamiona określonego typu przestępstwa a następnie czy stanowi on przestępstwo, które w konsekwencji wyczerpuje znamiona czynu bezprawnego, czynu zawinionego i społecznie szkodliwego.

Celem postępowania przygotowawczego jest:

• ustalenie czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo
• wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy
• zebranie i zabezpieczenie danych dowodowych
• wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych

Podczas tego etapu prokurator i policja będą zbierać dowody; przesłuchiwać świadków i zabezpieczać dowody. Jeśli schwytają sprawcę i zbiorą wystarczającą ilość dowodów to będą mogli wówczas postawić go przed sądem kierując akt oskarżenia. Rozpocznie się kolejny etap procesu, czyli postępowanie przed sądem.

Postępowanie dzieli się na dwa etapy:

• w sprawie
• przeciwko konkretnej osobie

Podstawowym warunkiem skuteczności prowadzonego postępowania przygotowawczego jest ścisłe przestrzeganie zasad tajności sprawy. Nikt poza organami ścigania nie może być informowany na bieżąco o jego przebiegu. Prowadzący sprawę prokurator i policja w trakcie zbierania materiału dowodowego i ścigania sprawcy przestępstwa szukając dowodów winy konkretnej osoby lub osób zachowują środki ostrożności, które uniemożliwią sprawcy albo osobom mu najbliższym pomoc np. pomagająca żona albo przyjaciele, przeszkadzają w jego schwytaniu i zabezpieczeniu dowodów. Dlatego też o ich działaniach, np. o przeszukaniu mieszkania sprawcy, podsłuchiwaniu jego rozmów telefonicznych powinno wiedzieć jak najmniej osób, aby informacje te nie doszły do sprawcy i pomagających mu osób.

Formy postępowania przygotowawczego

• śledztwo to podstawowa forma postępowania przygotowawczego, może je wszczynać wyłącznie, prokurator może powierzyć policji przeprowadzenie śledztwa w całości lub w określonym zakresie,
• dochodzenie to uproszczona forma postępowania przygotowawczego, przepisy dotyczące śledztwa stosuje się odpowiednio do dochodzenia

Zakończenie postępowania przygotowawczego

Zebranie całego materiału dowodowego w sprawie kończy etap postępowania przygotowawczego na podstawie, którego prokurator podejmuje decyzję lub nie o sporządzeniu i wniesieniu aktu oskarżenia do sądu. Jeżeli zebrany materiał dowodowy będzie na to pozwalał, prokurator wniesie akt oskarżenia do sądu i będzie go popierał.

Istnieją również sytuację, z których wynika, że jeżeli w toku postępowania organy ścigania ustalą, że podejrzany dopuścił się czynu w stanie niepoczytalności oraz istnieją podstawy do zastosowania środków zabezpieczających przewidzianych przez kodeks karny wówczas prokurator złoży wniosek do sądu o nieumieszczeniu podejrzanego np. w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym. Prokurator wtedy skieruje do sądu wniosek o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających.

Także w toku prowadzonego postępowania przygotowawczego prokurator na podstawie zebranego materiału dowodowego jeżeli dojdzie do wniosku, że nie ma podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, może umorzyć prowadzone postępowanie. Prokurator może również odmówić wszczęcia postępowania. Na te dwa rozstrzygnięcie służy pokrzywdzonemu zażalenie, które kieruje się do sądu właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie.