W Polsce, podział spadku jest procesem uregulowanym przez przepisy prawa cywilnego, które określają zasady dziedziczenia i rozdzielania majątku zmarłego.
Zasada dziedziczenia ustawowego
W polskim prawie cywilnym dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji, gdy zmarły nie pozostawił testamentu lub gdy testament jest nieważny. W takiej sytuacji, majątek zmarłego zostaje podzielony między spadkobierców ustawowych, czyli krewnych zmarłego oraz jego małżonka. Kolejność dziedziczenia ustawowego jest ustalana na podstawie pokrewieństwa i małżeństwa, przy czym bliższe pokrewieństwo wyłącza dalsze. W praktyce oznacza to, że dzieci zmarłego dziedziczą przed rodzicami, a rodzice przed rodzeństwem.
Rola testamentu w podziale spadku
Testament jest dokumentem sporządzonym przez zmarłego, w którym określa on swoją wolę co do podziału majątku po swojej śmierci. Testament może być sporządzony w formie pisemnej, notarialnej lub ustnej. Ważnym elementem testamentu jest wyznaczenie spadkobierców, czyli osób, które mają otrzymać określone części majątku zmarłego. Testament może zmieniać zasady dziedziczenia ustawowego, ale nie może pozbawić prawa do zachowku osób uprawnionych do niego.
Zachowek jako ograniczenie swobody testamentowania
Zachowek to minimalna część spadku, której nie można pozbawić najbliższych krewnych zmarłego, tj. dzieci, małżonka oraz rodziców. Wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału spadkowego, jaki przysługiwałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Zachowek ma na celu ochronę interesów najbliższych krewnych zmarłego i może być dochodzony przed sądem, jeśli osoba uprawniona do niego nie otrzymała należnej części majątku.
Podział majątku wspólnego małżonków
W przypadku śmierci jednego z małżonków, istotne jest ustalenie, jakie skutki dla podziału majątku niesie ze sobą istnienie majątku wspólnego. Jeśli zmarły małżonek pozostawił testament, to jego udział w majątku wspólnym zostaje podzielony według jego woli. Jeśli jednak nie ma testamentu, to małżonek żyjący dziedziczy połowę majątku wspólnego, a druga połowa podlega dziedziczeniu ustawowemu.